“Başlı başına güzel bir obje”: Peugeot 504 nasıl müzelik bir parça oldu?

Bu, müzelere gitmeyecek bir arabanın hikayesi. 1970'lerde , Alman veya İskandinav araçları şıklıklarıyla veya sofistikelikleriyle öne çıkarken, Fransa otomobil pazarına bir UFO çıkardı: Peugeot 504. Bu model, mükemmel bir "parıltı karşıtı" olacaktı. Orta sınıflar için gerçek bir araba, ardından tüm halk için, mesleğini üstlenen: insanları, çok sayıda insanı, valizleriyle, soğutucularıyla, bisikletleriyle ve tatil arzularıyla taşımak.

1971'de piyasaya sürülen 504 station wagon, özellikle Pininfarina'nın (otomotiv gövde işlerinde uzmanlaşmış bir İtalyan tasarım şirketi) tasarımıyla öne çıkıyor. Büyük bir ızgara ve Fransız-İtalyan aktris Sophia Loren'in görünümünü anımsatan iki trapez far bulunuyor. Ancak geri kalanında zarafet, gazeteci Jean-Michel Normand'ın 2020'de Le Monde'da yazdığı gibi, üzerinde ağırlık kaldırma egzersizi yapabileceğiniz kadar büyük bir bagaj kapağıyla pratikliğe dönüşüyor.

İçeride, hassas mühendislik de yok. Sizi bir erik ağacı gibi sallayan sert bir arka aks, hızdan çok nefese öncelik veren bir motor, bir Formula 1 sürücüsünü ağlatacak minimalist bir gösterge paneli. Ama mucize: yedi koltuk! Arkada, kimin daha rahat bir sıra koltuğu alacağı konusunda kavga edecek çocuklar için iki adet atlama koltuğu.

Çarşambaları spora giden çocuklara eşlik etmek için yapılmış bir araba ve özellikle yaz geldiğinde tatile giden büyük yola çıkmak için. Her şey burada gerçekleşir. Bu yuvarlanan mağarada, en güzel aile anıları doğar. Sardalya gibi yığılmış çocuklar, bagajın ağırlığı altında gıcırdayan tavan rafı, "Anne, işemem gerek" ve kilometreleri noktalayan araba radyosunun efsanevi nakaratları.

İlk olarak 113 rap grubu bu şarkıya söz yazmıştı. Rim'K ile birlikte, artık ikonik şarkıları "Tonton du Bled" de, Val-de-Marne'li üçlü, 504 station wagon'u eve dönüş arabası, Cezayir , Fas veya Tunus'a yapılan büyük yaz göçleri için bir araba olarak tasvir ediyor. 1999'da yayınlanan video, aşırı yüklenmiş 504 station wagon'un Fransa, İspanya'yı geçip ardından Kuzey Afrika'ya giden feribota bindiğini gösteriyor. Bu videoyla 504 station wagon bir yaşam biçiminin, bir kimliğin ve kolektif bir hayal gücünün sembolü haline geliyor.

113 ve Rim'K bunu doğruladı: bu model basit otomotiv işlevini aşarak gerçek bir sosyal ve kültürel sembol haline geldi. En azından, tüm bir nesil boyunca, bu araba bir anıdan çok daha fazlası olarak kaldı - tekerlekler üzerinde bir Proust madeleine'i.

Sanatçı ve yönetmen Mohamed El Khatib tarafından 2023'te büyük yaz göçlerinin kolektif hafızasını canlandırmak üzere seçilen Madeleine. El Khatib, "504" adlı performansında, Akdeniz'e bakan Fort Saint-Jean'ın ön avlusunda Marsilya sakinlerini ve efsanevi arabaları bir araya getirerek Akdeniz kültürünün kurucu yolculuğu olan "Ithaca'ya dönüş" efsanesini yeniden canlandırdı. Filmler, dramatize edilmiş hikayeler ve konserler aracılığıyla, 504 istasyon vagonunu gerçek bir yürüyen katedrale, her yaz Fransa ve İspanya'yı geçerek Mağrip'e ulaşan binlerce Mağrip ailesinin anılarının, umutlarının ve hikayelerinin deposuna dönüştürdü.

Sanatçı, bu arabaların, özellikle Renault 12 ve 504'ün, kültürel kurumlar tarafından uzun süre göz ardı edilen Akdeniz'in somut olmayan bir mirasını oluşturduğunu açıklıyor. " Ulysses'in dönüşü , Bled'e dönüş... aynı şeyi anlatıyor, yani ülkeye nasıl geri döneceğiz?", diye açıklıyor Mohamed El Khatib Le Figaro'ya , insanlar gerçeklikle yüzleşmekten kaçınmak için mitolojiyi tercih ediyor. Tam tersine, mikro kahraman hayatlarını anlatmak istedim. Ebeveynlerime, arabaların özgürlük anlarına erişim sağladığı fedakar bir nesle saygılarımı sunuyorum."

Ve şimdi, Grand Palais'de gerçekleşiyor, "Le Grand Palais de ma mère" sergisi ve Haziran ayındaki birkaç "504 gecesi" (sonuncular 27 ve 28'inde gerçekleşecek ve hala boş yerler var!) Bobigny, Évry ve Marsilya sakinlerinin gelip anılarını paylaşmaya davet edildiği yerler. Mohamed El Khatib, bu arabaları müze alanına taşıyarak "onları meşru bir sanat nesnesi haline getirmeyi" değil, "hikayeleri meşrulaştırmayı ve onları endüstriyel ve estetik mirasın bir parçası haline getirmeyi" amaçlıyor.

Ve duygular veya yaşanmış deneyimler her zaman bir şeyi sanatsal bir nesneye dönüştürmeye yardımcı olur. Mohamed El Khatib bunu günlük olarak ölçüyor. "Arabayla beş dakika dışarı çıktığımda, beş veya altı kişi bana hikayelerini anlatmaya geliyor. Geçen gün bir Arjantinli beni takip etti - babasının da aynı hikayesi vardı," diyor. Ancak unutulmuş bir "estetik düşünceyi" unutmayalım: "Günümüz araçlarının çok hüzünlü bir renk şemasıyla homojen olma biçimine baktığımızda , arabanın kendi başına güzel bir nesne olabileceğini aniden yeniden keşfediyoruz," diye açıklıyor yönetmen.

Mohamed El Khatib, o zaman, bir sanat eseri yaratmadı. Belki de arabaların nasıl bağlanabileceğinin hikayesini anlatan bir eserle bir arabayı ikonlaştırmaya yardımcı oldu. Müzeye hem Mağripli ailelerin hem de Route Nationale 7'den gelenlerin geldiğini görünce özellikle şaşırdı. Tek bir nostaljik dürtüde benzersiz deneyimleri birleştiren, ancak aynı zamanda ortak bir hikaye anlatan bir araba: "Akdeniz'in ötesindeki sömürgeleştirilmiş ülkelerle Fransa'nın hikayesi" diye sonuca varıyor.